E-Ticaret Modelleri

Geçmişten günümüze e-ticaret, bugünün olmazsa olmazları arasına girmeyi başardı. Bundan sonraki süreçte daha da büyümesi ve bildiğimiz klasik alışverişleri unutturması da beklentiler arasında yer alıyor. Aklınıza gelen her ürün – hizmet çeşidinin pazarlanabildiği, geliştirilebilen ve geleceğin sektörü olarak karşımıza çıkan elektronik satış için öncelikle bazı e-ticaret modelleri hakkında bilgi sahibi olmak gerekiyor. Eğer sizlerde müşteri kitlesi giderek artan online satış pazarına adım atacaksanız ”E-ticaret modelleri nelerdir?” sorusuna yazımızda cevap bulabilirsiniz. Ek olarak; E-Ticaret Danışmanlığı hizmetimiz hakkında bilgi almak için ilgili linke tıklayabilirsiniz!

E-Ticaret Modeli Nedir? Ne İşe Yarar?

Alıcı ve satıcıların buluştuğu ve alışverişin gerçekleştirildiği pazarı e- ticaret olarak tanımlamak yanlış olmaz. İnternet vasıtasıyla dünyanın bir ucundaki kişilere kendi ürünlerini kolaylıkla pazarlayabiliyorsunuz. Tam da burada ortaya çıkan e-ticaret modelleri kime satış yaptığınızla birebir alakalıdır. Kendi içinde farklı türlere ayrılan ve seçtiğiniz yönteme göre şekillenen modellerdir. Peki, bu modelleri bilmeniz size ne sağlayacak?

• Kime, hangi pazara hitap ettiğinizi öğrenebilme,
• Kullanmanız gereken online satış platformlarını belirlemenizde etkili olur,
• Rakip firmaların izlediği rol, belirlediği stratejileri inceleme olanağı sunar.
• Ve en önemlisi de kime neyi nasıl pazarlayacağınızı netleştirir.

E-Ticaret Modelleri Nelerdir?

Kimlere satış yapacağınızın sınırlarını belirleyen e-ticaret modelleri, yöntemler gelişse de aynı sınıflandırmalarla devam ediyor. Özellikle bu işte başarılı olmak ve yaptığı işten kar sağlamayı hedeflerin mutlaka öğrenmesi gereken dördü temel olmak üzere sekiz adet e- ticaret modeli mevcuttur.

• B2C – İşletmeden Tüketiciye
• B2B – İşletmeden İşletmeye
• C2B – Tüketiciden İşletmeye
• C2C – Tüketiciden İşletmeye
• B2G – İşletmeden Devlete
• G2C – Devletten Vatandaşa
• G2G – Devletten Devlete

1. B2C – İşletmeden Tüketiciye

B2C nedir? En sık rastladığımız ve örneklerini hayatımızın her alanında görebildiğimiz e-ticaret modeli B2C’dir. Yasal koşullarda kurulan bir işletmeden ürün ya da hizmet alma bu modele örnek olarak verilebilmektedir. Kişilerin ihtiyaçlarına yönelik olarak satışa sunulan ürün – hizmet yelpazesi bu grupta yer alır. Genel olarak online satış web sitesi ve sosyal ağların pazarlama üzerindeki etkilerinden yararlanılmaktadır. Ülkemizdeki B2C işletmelerinden ismini duyuran birkaç firmayla örnekleme yapacak olursak: Yemeksepeti, Hepsiburada.com, Idefix vb. platformlarını gösterebiliriz.

Avantajları:

• Başlangıç sermayesinin düşük olması,
• Her yaştan kişinin erişebileceği kolaylıkta olması,
• Reklamlar sayesinde müşteri kitlesini ve kalitesini artırmak kolaydır,
• Pazarda oluşan talebi ölçmek ve ona göre şekil almak kolaydır,
• Geniş bir ürün ve hizmet yelpazesi vardır.

Dezavantajları:

• Rekabetin çok yüksek olduğu bir pazar alanıdır.
• Özellikle nakliyat firması seçiminde yapılacak hatalar müşteri kayıplarına neden olur.
• Online alışverişi sevmeyen kitleye ulaşmak neredeyse imkansızdır.
• Satacağınız ürün ya da hizmetler için uygun fiyatlı üretim yaptırmak çoğu zaman zorlayıcı olur.
• Sürekli gelişen ve yenilenen bir pazar oluşu, işletmelerin geri kalmasına neden olur.

2. B2B – İşletmeden İşletmeye

B2B nedir? İsminden de anlaşılacağı üzere B2B, iki işletmenin aralarındaki alışverişi sağlayan e-ticaret modelidir. Bu modeli kullanan işletmelerin daha çok sermaye ortaya koymaları gerekir. Birbirlerini tamamlayan ya da destekleyen ürün, parça gibi faaliyet alanları bulunmaktadır. İş modeli iki işletmenin aralarındaki alışverişi yine başka bir alıcıya iletmesi şeklinde ilerler. 2020 verilere göre bu alanda özellikle genç nesil başarılı girişimler yapabilmektedir. Türkiye’de bu modeli uygulayan ilk firma olarak karşımıza Arçelik çıkarken, devamında diğer firmalarda yönelmeye başlamıştır.

Avantajları:

• İstikrarlı ve öngörülebilir olması,
• Müşteri sadakatinin diğer e-ticaret modellerine oranla yüksek olması,
• Kurulum aşamasında yüksek maliyetler gerekirken, sistem oturtulduğunda daha az giderinizin olması,

Dezavantajları:

• Kurulum aşamasında harcanan yüksek meblağlı yatırımlar,
• Müşteri havuzunda belli firmaların yer alması,
• Diğer e- ticaret modellerine göre müşteri bulmak ve kazanmak daha zordur.
• Toplu alım – satım yapıldığında satıcının karının düşmesine neden olur.

3. C2B – Tüketiciden İşletmeye

C2B nedir? İlk başlarda çok tutulmayan bu C2B e- ticaret modeli giderek yaygınlaşmaya başlamıştır. Özellikle yetenekli ve yaratıcılığı yüksek kişi veya kişilerin firmalara başvurmasıyla başlar. Genel olarak sponsorluk gibi düşünülebilir. Herhangi bir ürün ya da hizmet alanında fikriniz var ve gerekli alt yapı sağlanırsa oldukça başarılı olabilecektir. İşte tam da burada devreye giren bu model sayesinde tüketici sınıfında yer alan kişi işletmeye bir satışta bulunabilmektedir. Örneğin uçak, otobüs ya da tren biletlerini online satabilen platformlar ya da internetten blog yazarak para kazandıran siteler bunlara birer örnektir.

Avantajları:

• Dünyanın her noktasından kişiyle çalışabilme fırsatı,
• Şirket için personel ücretlerini düşürmekte çok sık kullanılması,
• Aynı anda birden fazla hizmet ya da ürün için çalışma avantajını yaratması,
• Birilerine bağlı kalmadan, kendi zaman dilimlerinde çalışma olanağı sunması.

Dezavantajları:

• İletişim bilgisi eksik olan kişilerin bu alanda iş bulamaması,
• Firmalara bağlı olarak çalışılmadığı için hak edilen ödemelerin yapılmaması,
• Yerinizin çok kolay doldurulabilmesi.

4. C2C – Tüketiciden Tüketiciye

Ülkemizdeki en göze çarpan örneği sahibinden.com olan C2C modeli; iki tüketicinin karşılıklı alışverişine dayanmaktadır. Genellikle açık artırma, pazarlık gibi yöntemler kullanılarak yürütülen bu modelde kişiler bir aracı (web site, uygulama vs.) sayesinde alışverişini tamamlar. Buradaki e-ticaret modelinde ürün ya da hizmet yelpazesinde herhangi bir sınırlama yoktur. Dileyen, dilediğini istediği fiyatlara satışa sunabilmektedir. Siteye ödenecek olan küçük bir komisyon mantığıyla ilerleyen bir modeldir. Bu nedenle böyle bir modelde iş yapacaksanız tercih ettiğiniz platform son derece önemlidir.

Avantajları:

• Müşteri çeşitliliğini göz önüne alarak niş pazarlara giriş imkanı,
• “İkinci el” olarak adlandırılan kullanışmış ürünlerden gelir katkısı sağlamak,
• Tabiri caizse karaborsa gibi görülerek sık kullanılması,
• İki kişi arasındaki iletişimi artıracak online alt yapı olanakları,

Dezavantajları:

• Kullanılan site yani aracı firmaya ödenmesi gereken tutarlar,
• Karşılıklı güven prensiplerinin ön planda tutulmasından kaynaklanan maddi – manevi kayıplar,
• Sunulan fiyatlarda bir ölçüt olmamasından sebep yaşanan maddi kayıplar.

5. B2G – İşletmeden Devlete

İnternet ağının çok gelişmesine paralel olarak sık karşılaşmaya başladığımız B2G e-ticaret modeli, işletmenin devlete bağlı kurum ya da kuruluşlara ürün ya da hizmet pazarlamasıdır. Özellikle sosyal mecraların reklam ve tanıtım amaçlı kullanılmaya başlanmasıyla birlikte bu modelin popülerliği artmıştır. Bir örneklem yapmak gerekirse; seçim döneminde aday olacak partiler kendilerine herhangi bir reklam ajansı seçebilir. Seçtikleri bu ajans sayesinde görsel ve videolu tanıtım içerikleri alabilmektedir. Ya da yazılım yapan bir şirketin, devlet kurumlarından herhangi birine isteğe yönelik web sayfası hazırlaması da bu grupta örnek gösterilebilmektedir. https://ekap.kik.gov.tr/ sitesi ülkemizdeki B2G modeline iyi bir örnek olabilir.

Avantajları:

• İşletmeden devlete e ticaret modeli yüksek kar marjlarıyla dikkat çeker.
• Genellikle uzun ömürlü olurlar.
• Kamu yönetimi açısından yenilik, esneklik ve verimlilik artışlarında etkilidir.
• Diğer modellerde mevcut olmayan vergi imkanlarından yararlanılabilmektedir.

Dezavantajları:

• Hükümet değişikliği firmaların hala ürün ya da hizmet sunmasına engel olabilir.
• Her ürün/hizmet için geçerli olmasa bile genellikle kurulum maliyetleri yüksektir.
• İşletmelerin belli ürün ve hizmetlere yoğunlaşmasını artırır. Bu durumda da e-ticaret in “sınırsız ürün ve sınırsız hizmet” prensibiyle ters düşebilmektedir.

6. G2B – Devletten İşletmeye

Hükümetlerin kendi hizmetlerini kurum ya da kuruluşlara sunmasıyla ortaya çıkar. Genellikle açık artırma, mali önlem ya da ihale gibi konularda hükümete ait web sitesinden işletmelere kolaylıklar sağlanır. Bu e – ticaret modelinde tüm inisiyatifler hükümet tarafından ortaya konur. İşletmelere online ortamlarda devlet tarafından sağlanan krediler, teşvik destekleri vs. bu alanda gösterilebilir.

Avantajları:

• Kolay erişim imkanı sunar.
• İşlemlere harcanacak zaman azalır.
• Rekabette işletmeler arası dengeleme unsuru ön plana çıkar.

Dezavantajları:

• Bazı işletmelerin henüz interneti aktif kullanamamasından kaynaklanan eksiklikler,
• İşletmeye dair birçok bilginin hükümet kanallarıyla paylaşılması.

7. G2C – Devletten Vatandaşa

Hükümetler tarafından vatandaşlara sunulan ürün ve hizmetleri kapsar. Bu tarz bir e-ticaret modelinde temel amaç; bilgileri vatandaşa açık hale getirmek için harcanan maliyetleri düşürmektir. Türkiye’de bu alana en iyi örneği pttavm.com ve www.turkiye.gov.tr web sayfaları oluşturmaktadır.

Avantajları:

• İnternete sahip olan herkesin bilgilere kolaylıkla erişim sağlayabilmesi,
• Devlete bağlı kurum veya kuruluşlara gitmeden işlemleri halledebilme,
• Verilen hizmetin/ürünün vatandaşa daha az maliyetlere patlaması,
• Teknolojik imkanlardan yararlanma olanağını artırması,
• Verimli ve daha hızlı hizmet olanağını sağlaması,

Dezavantajları:

• İnternet altyapısında yaşanabilecek eksikliklerin vatandaşa yansıması,
• Kişilerin bu tarz hizmet ya da ürünler hakkında bilgilendirilmesi için harcanan bütçeler
• Teknolojik gelişmelere uyum sağlayamayan kişilerin mağdur olması

8.    G2G – Devletten Devlete

G2G e-ticaret modeli devletler arasında yapılan ürün ve hizmet alışverişidir. Bu ticaret modeli devletin kendi kurum ve kuruluşları arasındaki bilgi akışının sağlanmasında da kullanılır. Her türlü bilgi, veri ve doküman alışverişine fayda sağlar. Ülkemizden örnek vermek gerekirse; Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’yla Avrupa Merkez Bankası arasındaki hizmet paylaşımı verilebilir. Ya da ABD Adalet Bakanlığı’nın suç ve suç unsurlarının önüne geçmek için eyaletlerdeki polis birimlerine bağlanan nij.ojp.gov sitesi buna örnek gösterilebilir.

Avantajları:

• Devletlerarası ilişkilerin hız kazanması,
• Devlet kurumları arasında iletişimin artması,
• Başta finansal konular olmak üzere pek çok alana kolay erişim imkanı.

Dezavantajları:

• Bilgilerin kötü amaçlı kullanımı,
• Sistemsel hatalarda iletişim kopukluklarıdır.

Bloğumuzu beğendiyseniz E-Ticaret Pazarlama Nedir? yazımızı da ziyaret edebilirsiniz. Ayrıca E-ticaret projelerinizin daha görünür olması adına E-ticaret siteleri için SEO rehberi yazımız da ilginizi çekebilir.

İlgili Makalelerimiz ;

• Yapay Zeka İle E-Ticaret Yapmak
• En Karlı E-Ticaret Fikirleri
• E-Ticaret Sitelerinde Online Ödeme Sistemleri ve Sanal POS
• E-Ticarette Ne Satabilirsiniz?
• E-Ticaret SEO