Arama motoru isminden de kolaylıkla anlaşılabileceği üzere merak ettiğiniz ya da öğrenmek istediğiniz herhangi bir bilgiye hızlı bir biçimde ulaşabilmeniz için düzenlenmiş web tabanlı bir araçtır. Bu doğrultuda arama motoru nedir sorusunun cevabı olarak bir arama gerçekleştirdiğinizde daha önce dizinine eklemiş olduğu içerikleri arama uyumluluğu paralelinde listelemeye denir. Yazımızda arama motoru nedir sorusunun cevabından , arama motorlarının, özellikle Google’ın nasıl çalıştığını tarif ederek kullandıkları çeşitli yöntemler ve algoritmalardan bahsedeceğiz.
Kabul etmek gerekir ki arama motorları dediğimizde aslında büyük oranda Google’ı kastediyoruz. Elbette Yahoo, Bing, Yandex ve DuckDuckGo gibi farklı arama motorları da mevcuttur. Ancak yüzde 90’ların üzerindeki payıyla Google’ın sektördeki ezici üstünlüğünü görmezden mümkün değildir. Nitekim bu üstünlük yenilikçi teknolojiler ve uygulamalar söz konusu olduğunda da Google’ın elindedir. Dolayısıyla yazımızda da arama motorları ile ilgili verdiğimiz çoğu bilginin Google endeksli olması muhtemeldir.
Arama Motoru Nedir?
Web sitelerinde yer alan içerikleri dizinine ekleyerek kullanıcıların pratik ve hızlı bir biçimde aradıkları bilgilere ulaşmasını sağlayan araçlar arama motorlarıdır. Her arama motorunda arama sonuçlarını kullanıcının arama kriterlerine en uyumlu biçimde listeleyebilmek için farklı ve karmaşık formüller ya da bilişim diliyle söylersek kodlar kullanılır. Dolayısıyla kullanıcıların görüntülediği arama sonuçları, yani SERP işin sadece bir yüzüdür. Search Engine Results Page tabirinin bir kısaltması olan SERP, arama motoru sonuç sayfası olarak dilimize tercüme edilebilir. Arama motoru üzerinde herhangi bir arama işlemi gerçekleştirdiğinizde karşınıza gelen ilk sayfaya bu isim verilir. Arama motorunun yazılımında kullanılan algoritmalar; sayfa başlığı, içerik zenginliği, anahtar kelime uygunluğu ve kullanıcı deneyimi gibi kriterler üzerinden bir web sitesinin temel unsurlarını dizine ekleyerek SERP üzerinde bir sıralama meydana getirir. Böylelikle arama motoru üzerinden bir bilgiye ulaşmayı hedefleyen kullanıcı için en ideal sonuçlar listelenmeye çalışılır.
Bu doğrultuda arama motorlarının üç ana elementten oluştuğunu söylemek mümkündür:
- Tarama: Yukarıda da tarif ettiğimiz gibi tarama, arama motoru botlarının web dünyasında gezerek sayfaları incelemesidir. Bunun için tarama botları URL adreslerini ve HTML kodlarını kullanır.
- Arama Dizini: Her arama motoru, daha önce taradığı sayfaları kendi kütüphanesinde saklar. Bu dijital kütüphaneye arama dizini, indeks gibi isimler verebiliriz.
- Arama Algoritmaları: Buna ek olarak arama motorunun daha önce indekslendiği içerikleri kullanıcı aramalarına alakalı şekilde sıralaması gerekir. Bunun için de her arama motoru algoritmalardan yararlanır. Arama algoritmaları, kullanıcı aramasındaki belli unsurları dizinindeki içeriklerle kıyaslayarak en ideal içeriği kullanıcıya önermeye çalışır.
Google başta olmak üzere, yukarıda da saydığımız Bing, Yahoo, Yandex ve diğer tüm arama motorlarının çalışma mantığı budur. Her arama motorunun bunları gerçekleştirmek için farklı yöntemler kullanması mümkündür. Yine de ortak özelliklerin sanılandan daha fazla olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
Arama Motoru Nasıl Çalışır?
Her arama motorunun sıralama oluştururken farklı bir formülden yararlandığını vurgulamak gerekir. Dolayısıyla farklı arama motorlarında aynı aramayla ilgili farklı sıralamada sonuçlar elde etmek hatta farklı web sitelerini görüntüleyebilmek mümkündür. Genel olarak arama motorlarının işleyişini tarama ve dizine ekleme şeklinde açıklamak mümkündür. Web sitelerinin taramasını botlar, yani otomatik yazılımlar aracılığıyla gerçekleştiren arama motorları taradığı bu içerikleri kendi dizinine ekler. Bu işlem içinse bir arama motorunun yararlandığı temel unsur, site içerisinde yer alan linkler ve metine dayalı içeriklerdir. Bu anlamda kullandığınız görseller bile isimleriyle taranır ve HTML yapısı kullanılarak herhangi bir aramayla ilgi düzeyi belirlenir. Dolayısıyla arama motorları açısından olumlu sonuçlar verecek sadece görsele ya da Flash animasyonlara dayalı bir web sitesi tasarlamak oldukça zordur. Çünkü muhtemelen aranılan terimler ve anahtar kelimeler bu tür web siteleri içerisinde yeterince geçmeyecektir. Dolayısıyla bu tür web sitelerinin içerik açısından zengin web sitelerine kıyasla arama motoru sonuç sayfasında geri planda kalacağını söylemek mümkündür.
Temelde arama motorları 3 farklı süreci takip ederek çalışmaktadır. Bunlar şu şekildedir;
- Tarama
- Dizine ekleme
- Arama algoritmaları
şimdi bu süreçlere yakından bakabiliriz.
Tarama
İnternet dünyasındaki tüm içerikleri kapsamak için arama motoru botlarının sürekli çalışması gerekir. Elbette tüm içeriklerin listelenmesi ne mümkün ne de istenen bir şeydir. Yine de tarama botları keşif sürecini bu doğrultuda yürütür. Bir tarama botu yeni ve güncel içerikleri bulmak için her içeriği sayfadan sayfaya dolaşır.
Tek bir tarama botunun hareketini düşünün. Sitenizi ziyaret eden bir Googlebot önce anasayfanıza bakar. Sonra burada gördüğü bir bağlantıya geçer. Devam ederek o sayfadan başka bir sayfafa giden bağlantıyı izler. Tüm sürecin bu şekilde devam ettiğini söylemek mümkündür. Dolayısıyla burada yol tarifinin URL adresleri tarafından yapıldığını fark etmek kolaydır.
Dizine Ekleme
Tarama işleminin arama motorları buldukları bilgileri oldukça geniş bir veritabanında depolar. Bu noktada depolama yönteminin işe karıştığını söyleyelim. Çünkü kullanıcı aramalarına karşılık arama motorunun en alakalı sonuçları en üst sıraya yerleştirmesi gerekir. Bunu yapabilmek için de depolama sırasında etiketler, başlıklar ve benzeri faktörler üzerinden bir ayrım yapar.
Arama Algoritmaları
SEO çalışmalarının büyük çoğunluğu arama motorlarının son sırada yer verdiğimiz bu yönüyle ilgilenir. Çünkü arama algoritmaları bir sayfanın arama sonuçlarında edindiği sıralama üzerinde doğrudan belirleyicidir. Temel olarak bir arama motorunun hedefi, kullanıcıya istediğini vermektir. Bunun için de en alakalı ve kaliteli içeriği öne çıkarması gerekir. Elbette bunu yapabilmek için pek çok algoritma işin içine karışmaktadır.
En Popüler Arama Motorları
Pek çok insanın Google’dan başka bir arama motoru
olduğunun farkında bile olmadığını söylemek mümkündür. Gerçi Google’ın dijital
arama dünyasını tam anlamıyla yönettiği göz önüne alındığında bu durumu o kadar
da şaşırtıcı bulmamak gerekir. Ancak Google’ın devasa yaygınlığıyla
kıyaslanamasa da başka popüler arama motorları da Google’a yakın bir
işlevsellikle hizmetlerini sürdürmektedir. Bu anlamda bazı arama motorları yalnızca
bölgesel avantajlarını kullanarak sektörde pay sahibi olurken bazılarının
oldukça işlevsel fonksiyonlar da barındırdığını da söylemek yanlış
olmayacaktır. Global anlamda en çok tercih edilen arama motorları şunlardır;
- Google
- Microsoft Bing
- Baiudu
- Yahoo
- Yandex
- DuckDuckGo
- Ask.com
- Ekosia
- Aol.com
- İnternet Arşivi
Google
Arama motoru nedir? denildiği zaman akla ilk gelen elbette Google oluyor! Arama motoru pazarındaki payı %92’nin üzerine çıkmış olan Google’ın ulaştığı devasa yaygınlığı betimleyebilmek oldukça güç. Verilen orandan da anlaşılacağı üzere diğer tüm arama motorlarına pazar payı olarak sadece yüzde 8’lik bir iş hacmi kalıyor. 1996 yılında kurulan Google, ilginç bir biçimde kuruluşunun 3 yıl ardından Excite adlı bir bilişim firmasına 750 bin dolar karşılığında teklif edilmiş. Günümüzde sadece ana şirketi göz önüne alındığında Google’ın yaklaşık olarak 750 milyar dolara ulaşmış piyasa değeri düşünülünce Excite yöneticilerinin şimdilerde bu konu hakkında ne düşündüğü merak edilmeye değer gözüküyor.
Microsoft Bing
Google gibi bir devi dışarıda bıraktığımızda en yaygın
kullanılan arama motoru olarak kabul edebileceğimiz Bing, Microsoft’a ait bir
yazılım. Nitekim arama motorunun kökenleri de MSN Search ve Windows Live Search
gibi eski uygulamalara dayanıyor. Buna ek olarak Bing, Google’ın sadeliği
yerine ana sayfasında her gün farklı ve çarpıcı bir resim ve haber
barındırıyor.
Baidu
Çin pazarının %74’ünü domine eden yaygınlığıyla Baidu,
dünya çapında yaygın bir kullanıma sahip olmasa da en popüler arama
motorlarından biri. Ancak pek çok kaynak, Çin’in internet dünyasında uyguladığı
büyük sansür duvarından dolayı batılı arama motorlarının ülkeye giriş
yapabilmesini zorlaştırdığı için Baidu’nun gerçek anlamda bir rakibi olmadığını
düşünüyor.
Yahoo
“Yet Another Hierarchical Organized Oracle” ifadesinin kısaltması olan Yahoo, 1994 yılında
kuruldu. Bundan 6 yıl sonra müthiş bir başarıyla 125 milyar dolarlık bir piyasa
değerine ulaşan Yahoo için işler son derece gitmeye başladı. Bu doğrultuda
e-mail ve diğer uygulamalarda olduğu gibi Yahoo arama motoru da rakiplerinin
biraz gerisinde kalmış görünüyor.
Yandex
Özellikle Rusya’daki arama motoru trafiğinin %55’ine
hakim olan Yandex, ülkemizin de dahil olduğu farklı bölgelerde görece yaygın
denebilecek bir kullanıma sahip. Bir Rus girişimi olmasının yanı sıra bunun
sebebi Rusça dil çekiminin zorluklarıyla daha iyi başa çıkan bir algoritmaya
sahip olması da gösterilebilir. Ayrıca Yandex Disk gibi bulut sistemleriyle de
desteklenen arama motoru, farklı araçlarla birlikte kullanıcılarına 70 farklı
hizmet sunuyor.
DuckDuckGo
Bu Yazıları da Sevebilirsiniz
Matematiksel istatistikler doğrultusunda her gün
ortalama 47 milyon aramanın DuckDuckGo’da yapıldığı tespit edilmiştir. Buna
rağmen DuckDuckGo arama pazar payının yaklaşık %0,45’ine sahiptir. Bilinenin
aksine kendi bünyesinde bir arama indeksine sahip değildir. Bu noktada Google,
Yandex gibi kaynakların arama sonuçlarını kullanmaktadır. DuckDuckGo’nun diğer
arama motorlarına tamamen bağımlı olarak çalıştığını söyleyebilmek mümkün.
Ancak arama motorunun avantajları da yok değil. DuckDuckGo kullanıcı dostu bir
arayüze ve kullanıcıyı takip etmeyen reklamlarla boğmayan bir sisteme sahiptir.
Ask.com
Eski adıyla Ask Jeeves olarak bilinen Ask.com, arama
pazar payının %0,42’sine sahiptir. Ask.com genel arama fonksiyonuna ek olarak
soru cevap ve anket formatına sahip bir arama motorudur. Ancak kaliteli bir
arama deneyimi hususunda diğerlerine nazaran oldukça geride kalmaktadır.
Ecosia
Çok bilinen bir arama motoru olmayan Ecosia, diğer
arama motorlarına göre nispeten daha yenidir. 2009 yılında, Christian Kroll
tarafından kurulmuştur ve farklı bir kullanım amacına hizmet etmektedir.
Ecosia, ağaç dikme çalışmaları ve restorasyon projelerine finansman desteği
sağlamaktadır. Dolayısıyla Ecosia’dan elde edilen reklam gelirleri, ağaç dikme
kampanyalarına ve projelerine aktarılmaktadır. Ecosia gelirler üzerinden çok az
miktarda bir pay almaktadır. “Tree
Planting Search Engine” olarak da bilinen arama motoru, Bing’e entegre
bir şekilde çalışmaktadır.
AOL.com
Eskiden ünlü bir arama motoru olan AOL.com bugün
itibariyle pazar payının yalnızca %0,05’ine sahiptir. AOL erişim ağı
engadget.com ve huffingtonpost.com gibi popüler siteleri bünyesinde
barındırmaktadır.
Internet Archive
1996 yılından bu yana aktif olarak çalışan Internet Arschive ile bir web sitesinin kronolojik anlamda nasıl göründüğünü öğrenebilirsiniz. Bir domainin zaman içerisinde nasıl değiştiğini görmek için Internet Arschive eşsiz bir alternatiftir.
Yep
Ahrefs tarafından yaratılan Yep, henüz yapım aşamasında olan bir arama motorudur. Yep kişisel bilgilerinizi ve arama geçmişinizi toplamadığını vaat ediyor. Ayrıca reklam gelirinin %90’ını kendi içerik yazarlarına ayırarak, kaliteli içerik üreticilerine verdiği değeri ortaya koyuyor.
Dijital Pazarlama Otomasyonları Nedir? yazımızı inceleyerek dijital pazarlama otomasyonları hakkında tüm merak edilenleri