Know How kavramı, kısaca anlatmak gerekirse bir üründen veya yöntemden en yüksek faydayı edinmeyi sağlayan ticari sır demektir. Mesleki sır da diyebileceğimiz Know How kavramı aynı zamanda bir ürün veya yöntemden en kolay şekilde yararlanmayı da ifade eder. Yani “Know How nedir? Know How ne demek?” sorusunu dilimizdeki karşılığı olması muhtemel püf noktası ile açıklamak çok da yanlış olmayacaktır. Çünkü Know How kavramı da bir nevi bir iş yapılırken kullanılan püf noktalarını ifade eder.
Know How Kavramı Nasıl Ortaya Çıktı?
Know How kavramının çıkış noktası olarak Sanayi Devrimi’ni göstermek yanlış olmaz. Sanayi Devrimi ile birlikte endüstriyel ürünlerin ve üretimin artması insanları daha kolay ve ucuz yöntemler aramaya itmiştir. Ayrıca Sanayi Devrimi sonrası üreticiler büyümüş, gelişmiş ve yeni üretim yöntemleri geliştirmişlerdir. Bu gelişmelerle beraber bu üreticiler buldukları yöntemlerin gizli kalmasına da önem göstermişlerdir. Çünkü bilginin değerli olduğu ve Know How dediğimiz bu bilgilerin de üreticileri oldukça öne çıkardığı anlaşılmıştır. İşte bu nedenlerle firmalar bu bilgilerin işletmeleri dışına çıkmamasına özen göstermişlerdir.
Know How denilen bu tür bilgilerin başkalarınca bilinmesini engellemek için de çeşitli sözleşmeler düzenleme yoluna gidilmiştir. Böylece Know How bilgileri meslek sırrı veya ticari sır niteliğine sahip olmuş ve yasal koruma altına girmiştir.
Know How Bilgileri Satılabilir mi?
Yasal koruma altında olsa da , Know How bilgileri zaman zaman satıladabilmektedir. Bilgiyi elinde tutan taraf isterse bedeli karşılığında bu bilgileri satabilmektedir. Satın alan taraf da Know How bilgilerini satın alırken bu bilgileri elde etmekle uğraşacağı zaman ve enerji gibi kaynaklardan tasarruf etmeyi amaçlar. Daha sonra bu kaynaklarını daha fazla üretim yapmak gibi alanlara kaydırmayı hedefler. Bu açıdan patent ile karıştırılsa da Know How’un tanımı daha farklıdır.
Yani bir bilginin, bir yöntemin satılabilmesi için şu şartlar gereklidir:
- Kullanılan bilginin veya yöntemin endüstriyel bir ihtiyacı karşılaması,
- Know How dediğimiz bilgi veya yöntemin kullanan şirket için önem arz etmesi,
- Know How bilgisi dahilinde koruma altına alınma,
- Sözleşme veya benzeri bir yöntem kullanılarak gizlilik koyulması,
- Yine sözleşme ile satışa konu edilmesi.
Know How Bilgileri Hukuki Olarak Korunur mu?
Know How kavramı, hukuki olarak fikri mülkiyet kapsamında koruma altındadır. Kanunen de her ülkede benzer koruma alanı kapsamındadır. Tanım olarak bir iş düzenine ve işleyişine dair bilgileri içeren her gizli bilgiyi kapsar. Örneğin bir içecek formülü, Know How kapsamında korunmaktadır.
Know How yani bizdeki karşılığı ile ticari sır veya meslek sırrı olan kavramlar sözleşmeler ile koruma altındadır. Aynı zamanda sözleşmeler yoluyla satışı da yapılmaktadır. Bu nedenle Know How kapsamındaki bilgilerin izinsiz olarak paylaşılması yasaktır.
Bu bağlam Know How bilgilerinin korunması için şu şartlar gereklidir:
- Korunan bilginin Know How veya ticari sır niteliğinde olması,
- Know How bilgilerinin sözleşme veya benzeri bir yöntemle koruma altına alınması,
- Personele veya bilgileri bilen kişilere gizlilik durumunun bildirilmesi,
- Herhangi bir ihlal olması durumunda yasal yollara başvurulması.
Know How Sözleşmesi
Hukuki olarak korunan Know How bilgilerinin korunma yöntemlerinden biri de olarak sözleşme kurulmasıdır. Kurulan Know How sözleşmeleri ile sahip olunan bilgiler korunur ve diğer kişilerle paylaşılması önlenir. Buna göre Know How sözleşmesi kurulurken ilgili konu veya bilgi kapsamlı olarak ele alınır. Daha sonra korunacak kısmı yani gizliliğe tabi olması istenen tarafları sözleşme maddelerine eklenerek sözleşme oluşturulur. Daha sonra taraflarca imza altına alınan bu Know How sözleşmesi ile korunma sağlanır. Bunun üstüne bir ihlal gerçekleştiğinde olayı yargıya taşıma şansı elde edilir.
Know How Bilgilerinin Ticari Değeri Nedir?
“Know How nedir?” sorusuna verdiğimiz meslek sırrı yanıtı, ticari değerini de açıklamak için de etkili bir yöntemdir. Yani Know How bir bakıma bir işi yapmak için veya bir ürünü kullanmak için gereken nitelikli bilgi demektir. Bir işi daha nitelikli, daha hızlı veya daha kolay yapmak da o işin veya ürünün ticari değerini arttırır. Ayrıca Know How bilgilerine sahip olmak iş yapılan alanda da sizi öne çıkarır. Bunun en bilindik örneği kola formülüdür. Kola formülleri genellikle Know How bilgi olarak korunur. Bu şekilde kolada aynı tadı baika firmaların elde etmesi mümkün olmaz. Böylece o formüle sahip olan firma sektörde öne geçer.
- Yani Know How bilgilerinin ticari değeri mevuttur.
- Bu nedenle Kow-How bilgileri ticari olarak değer olarak da kabul görür.
- Bu ticari değeri bilginin sektördeki rolü belirler.
- Know How bilgileri alım ve satıma konu olur.
Know How Örnekleri
Bu kavramı iyice anlamak için birkaç örnek vermek daha yararlı olacaktır. Buna göre Know How nedir diye sorduğumuzda aklımıza gelen ilk örneklerden birinin kola formülü olduğunu söylemiştik. Bunun yanı sıra her çeşit endüstriyel ürüne ve yönteme yönelik oluşturulmuş bilgi birikimleri de Know How kapsamındadır. Örneğin bir taş ile balta yapımı bile Know How bilgilerinin atası kabul edilir.
Know How Bilgilerinin Günümüzde Etkisi Nedir?
Know How bilgileri özellikle sanayi devriminden sonra oldukça önem arz etmeye başladı. Bu önem, günümüzde bilginin daha da değerli hale gelmesiyle her geçen gün artış gösteriyor. Örneğin pazarlama alanında her gün yeni yöntemler ve bilgiler ortaya çıkıyor. Dijital pazarlama, medya, sosyal medya ve diğer alanlardaki değişimler ve gelişimler her geçen gün yeni bilgilerin ve yeni yöntemlerin doğmasına yol açıyor. İişte bu noktada böyle yöntem ve bilgiler de Know How kapsamına giriyor ve bu kapsamda korunuyor. Örneğin dijital pazarlama ve sosyal medyanın en önemli unsurlarından olan SEO kuralları da bir nevi Know Howkuralları kapsamında inceleniyor. Dijital pazarlama hakkında detaylı bilgi sahibi olmak için Dijital Pazarlama Nedir? Nasıl Yapılır? isimli yazımızı da okuyabilirsiniz.
Gösterilecek yorum yok.